De gesplitste aankoop: is het verplicht om de voorafgaande schenking te registreren?

In het kader van een successieplanning komt de techniek van de gesplitste aankoop regelmatig voor.

Concreet komt het er op neer dat de ouders en de kinderen elk een deel van de eigendom van het goed kopen: de kinderen verwerven de naakte eigendom terwijl de ouders het vruchtgebruik verwerven. Meestal doen deze laatsten een voorafgaande schenking aan hun kinderen zodat zij over voldoende middelen beschikken om de naakte eigendom te verwerven.

Wat zijn de voordelen van dat mechanisme?

Bij het overlijden van de ouders dooft het vruchtgebruik automatisch uit en worden de kinderen volle eigenaars van het goed zonder successierechten te betalen. Bovendien hebben de ouders tijdens de duur van het vruchtgebruik recht op het genot en de eventuele huur van het onroerend goed.

Probleemstelling

Aanvankelijk was de federale belastingdienst van mening dat een gesplitste aankoop met voorafgaande schenking slechts in volgende gevallen ontsnapte aan successierechten:

• Wanneer het duidelijk is dat de begiftigde vrij was om te beschikken over de geschonken som. Dat is bijvoorbeeld het geval wanneer wordt aangetoond dat de schenking gedaan door de vruchtgebruiker niet specifiek bedoeld was om de verwerving van de naakte eigendom in het kader van de gesplitste aankoop te financieren.
• Wanneer er registratierechten op de voorafgaande schenking betaald zijn.

Afgezien van deze gevallen werd het onroerend goed geacht zich te bevinden in de nalatenschap van de overledene en werden er successierechten geheven op de waarde van de volle eigendom.
In de praktijk, om de betaling van de successierechten te vermijden, werd er aanbevolen om de roerende schenking voorafgaand aan de onroerende aankoop te registreren en zodus schenkingsrechten te betalen.

Nieuwe standpunten

De Raad van State heeft de Vlaamse belastingdienst (Vlabel) veroordeeld voor deze interpretatie op grond van tegenstrijdigheid met de wet.

Na dat arrest heeft Vlabel verklaard dat zij haar vroegere standpunt niet meer zal toepassen op gesplitste aankopen in de toekomst.

Bovendien heeft de Minister van Financiën bevestigd dat de belastingdienst zich zal aansluiten bij het arrest van de Raad van State. Naar aanleiding van dat standpunt gaf de federale belastingdienst in een nieuwe beslissing aan dat de voorafgaande schenking kan worden gedaan door een handgift of een onrechtstreekse schenking.

Bijgevolg is in de drie gewesten de registratie van de voorafgaande schenking niet langer vereist om successierechten te vermijden. Bij gebrek aan registratie en betaling van schenkingsrechten zal de erfgenaam evenwel successierechten dienen te betalen op het verkregen geschonken bedrag wanneer de schenker sterft binnen de drie jaar na de schenking.

Conclusie

De gesplitste aankoop van een onroerend goed is een bijzonder interessante techniek van successieplanning. Het is evenwel aangeraden een specialist te consulteren om deze techniek te begeleiden en toe te zien op de naleving van de voorwaarden opgelegd door de federale belastingdienst of Vlabel om de betaling van successierechten te vermijden.